Zonisamide

ជាទូទៅ ឱសថនេះប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលដូចខាងក្រោម៖

- ជំងឺប៉ាឃីនសុន(Parkinso's disease) (ករណីការព្យាបាលដោយប្រើឱសថដែលមានផ្ទុកសារធាតុLevodopaជាមួយនឹងឱសថព្យាបាលជំងឺប៉ាឃីនសុនផ្សេងទៀតមិនមានប្រសិទ្ធិភាពគ្រប់គ្រាន់)។

- បណ្ដុំរោគសញ្ញាប៉ាឃីនសុន(Parkinsonism) ដែលកើតមាននៅក្នុងជំងឺវង្វេងប្រភេទឡេវី(Dementia with Lewy Bodies) (ករណីការព្យាបាលដោយប្រើឱសថដែលមានផ្ទុកសារធាតុLevodopaមិនមានប្រសិទ្ធិភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបំបាត់អាការៈនៃបណ្ដុំរោគសញ្ញាប៉ាឃីនសុន)។

- អាការៈប្រកាច់ដោយផ្នែក(Partial seizures)：

(1) Simple partial seizures (Focal seizures, Autonomic seizures, Psychomotor seizures)

(2) Complex partial seizures (Focal seizures, Psychomotor seizures)

(3) Secondarily generalized tonic-clonic seizure (Tonic-clonic seizures(Grand mal))

- អាការៈប្រកាច់ពេញរាងកាយ(Generalized seizures)：

(1) Tonic-clonic seizures (General Seizures, Grand mal)

(2) Tonic seizures (General Seizures)

(3) Atypical absence seizures (Atypical petit mal)

- អាការៈប្រកាច់បញ្ចូលគ្នា (ដោយផ្នែកនិងពេញរាងកាយ)។

ថ្នាំលេប：

・ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប៉ាឃីនសុន：

មនុស្សពេញវ័យ：លេប1ថ្ងៃ1ដង 25mg។ ករណីប្រើនៅក្នុងការកែលម្អការបាត់បង់ប្រសិទ្ធិភាពនៃឱសថ(Wearing off) ត្រូវលេប1ថ្ងៃ1ដង50mg។ ត្រូវប្រើឱសថនេះរួមជាមួយឱសថដែលមានផ្ទុកLevodopa។

・ករណីប្រើចំពោះរោគសញ្ញាប៉ាឃីនសុន ដែលកើតមាននៅក្នុងជំងឺវង្វេងប្រភេទឡេវី(Dementia with Lewy Bodies)：

មនុស្សពេញវ័យ：លេប1ថ្ងៃ1ដង 25mg។ ត្រូវប្រើឱសថនេះរួមជាមួយឱសថដែលមានផ្ទុកLevodopa។

・ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប្រកាច់：

- មនុស្សពេញវ័យ：នៅដំណាក់កាលដំបូង លេប1ថ្ងៃ100～200mg ដោយបែងចែកជា1～3ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ បន្ទាប់ពីនោះ បង្កើនកម្រិតប្រើប្រាស់បន្ដិចម្ដងៗ រៀងរាល់1～2សប្ដាហ៍ រហូតដល់កម្រិត1ថ្ងៃ200～400mgដោយបែងចែកជា1～3ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ កម្រិតអតិបរមាប្រើក្នុង1ថ្ងៃគឺ600mg។

- កុមារ：នៅដំណាក់កាលដំបូង លេប1ថ្ងៃ2～4mg/kg ដោយបែងចែកជា1～3ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ បន្ទាប់ពីនោះ បង្កើនកម្រិតប្រើប្រាស់បន្ដិចម្ដងៗ រៀងរាល់1～2សប្ដាហ៍ រហូតដល់កម្រិត1ថ្ងៃ4～8mg/kgដោយបែងចែកជា1～3ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ កម្រិតអតិបរមាប្រើក្នុង1ថ្ងៃគឺ12mg/kg។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប៉ាឃីនសុន：

・អ្នកដែលធ្លាប់កើតមានរោគប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុនៅក្នុងឱសថនេះ។

・ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះឬស្ត្រីដែលអាចនឹងកំពុងមានផ្ទៃពោះ។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប្រកាច់：

・អ្នកដែលធ្លាប់កើតមានរោគប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុនៅក្នុងឱសថនេះ។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប៉ាឃីនសុន：

ផលរំខានរួមមាន ងងុយគេង បាត់បង់ចំណង់អាហារ រោគសញ្ញាDyskinesia ចង់ក្អួត រវើរវាយ មិនសូវមានទឹកចិត្ត វិលមុខ ស្រកទម្ងន់ ឡើងកន្ទួលក្រហម រមាស់ស្បែក ដួល ។ល។

ខាងក្រោមជាផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរនៃឱសថនេះ ដូច្នេះ ប្រសិនបើមានអាការៈខាងក្រោម សូមរួសរាន់ទទួលការព្យាបាលពីវេជ្ជបណ្ឌិតជាបន្ទាន់។

- ក្ដៅខ្លួនខ្លាំង សាច់ដុំរឹង ញ័រដៃជើង សាច់ដុំកន្ត្រាក់ (Syndrome malin)

- ក្តៅខ្លួន ស្នាមក្រហមនិងពងទឹកលើស្បែក ភ្នែកក្រហម របកស្បែក (ជំងឺនៃបណ្តុំរោគសញ្ញាលើស្បែកភ្នាសនិងភ្នែក(Muco-cutaneo-ocular syndrome ឬ StevensJohnson syndrome) ជំងឺស្លាប់កោសិកាស្បែក(TEN))

- ឡើងកន្ទួលក្រហម ក្ដៅខ្លួន ហើមកូនកណ្ដុរ (បណ្ដុំរោគសញ្ញានៃរោគប្រតិកម្មបណ្ដាលមកពីឱសថ)

- ឈឺបំពង់ក អស់កម្លាំង អាការៈខ្វះឈាម ងាយហូរឈាម (ជំងឺខ្វះឈាមប្រភេទAplastic anemia ជំងឺថយចុះគ្រាប់ឈាមសប្រភេទAgranulocytosis រោគសញ្ញានៃការថយចុះចំនួនប្លាកែត ជាដើម)

- ឈឺសាច់ដុំដៃនិងជើង ស្ពឹករឹង ទឹកនោមមានពណ៌ក្រហមត្នោត ( ជំងឺរលាយសាច់ដុំ(Rhabdomyolysis))

- ឈឺផ្នែកចង្កេះនិងខ្នង ឈឺពោះ នោមមានឈាម (ក្រួសក្នុងតម្រងនោមឬផ្លូវទឹកនោម)

- ក្ដៅខ្លួន ក្អក ពិបាកដកដង្ហើម (រលាកសួតប្រភេទInterstitial pneumonia)

- មិនស្គាល់ទីកន្លែងឬពេលវេលា ឃើញរូបភាពឬស្ដាប់លឺសម្លេងដែលមិនមានពិត អស់កម្លាំង (វង្វេងវង្វាន់ រវើរវាយ ភ្លេចភ្លាំង)។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប្រកាច់：

ផលរំខានរួមមាន ងងុយគេង បាត់បង់ចំណង់អាហារ ធ្លាក់ទឹកចិត្ត ចលនារាងកាយគ្មានលំនឹង ចង់ក្អួត អស់កម្លាំង ពិបាកផ្ដុំអារម្មណ៍ ឡើងកន្ទួលក្រហម រមាស់ស្បែក មិនបែកញើស។ល។

ខាងក្រោមជាផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរនៃឱសថនេះ ដូច្នេះ ប្រសិនបើមានអាការៈខាងក្រោម សូមរួសរាន់ទទួលការព្យាបាលពីវេជ្ជបណ្ឌិតជាបន្ទាន់។

- ក្តៅខ្លួន ស្នាមក្រហមលើស្បែក ភ្នែកក្រហម របកស្បែក (ជំងឺនៃបណ្តុំរោគសញ្ញាលើស្បែកភ្នាសនិងភ្នែក(Muco-cutaneo-ocular syndrome ឬ StevensJohnson syndrome) ជំងឺស្លាប់កោសិកាស្បែក(TEN))

- ឈឺបំពង់ក ងាយហូរឈាម អាការៈខ្វះឈាម វិលមុខ (ជំងឺខ្វះឈាមប្រភេទAplastic anemia, បញ្ហាឈាមដូចជារោគសញ្ញានៃការថយចុះចំនួនគ្រាប់ឈាមស ជាដើម)

- ក្អកស្ងួត ពិបាកដកដង្ហើម ក្ដៅខ្លួន (រលាកសួតប្រភេទInterstital pneumonia)

- ឈឺសាច់ដុំដៃនិងជើង ស្ពឹករឹង ទឹកនោមមានពណ៌ក្រហមត្នោត ( ជំងឺរលាយសាច់ដុំ(Rhabdomyolysis))

- ឈឺចង្កេះនិងខ្នង ឈឺពោះ នោមឈាម (ក្រួសក្នុងតម្រងនោមឬផ្លូវទឹកនោម)

- បាត់បង់ចំណង់អាហារ អស់កម្លាំង ភ្នែកនិងស្បែកប្រែពណ៌លឿង ចង់ក្អួត (មុខងារថ្លើមមានបញ្ហា)។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប៉ាឃីនសុន：

ឱសថខាងក្រោម អាចប្រើរួមជាមួយនឹងឱសថនេះបាន ប៉ុន្តែត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះផលរំខានដែលអាចកើតមាន។

・ឱសថព្យាបាលជំងឺប្រកាច់ (Phenytoin, Carbamazepine, Phenobarbital, Valproate ជាដើម) - នៅពេលប្រើរួមគ្នា ក្រោយបញ្ឈប់ឬបន្ថយកម្រិតប្រើប្រាស់ឱសថទាំងនេះ នោះអាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃZonisamideកើនឡើង។

・ឱសថPhenytoin - អាចធ្វើអោយកើតមានអាការៈពុលឱសថPhenytoin ដូចជា ចលនាភ្នែកឬសកម្មភាពខុសប្រក្រតី។

・ឱសថព្យាបាលជំងឺបាក់ទឹកចិត្តប្រភេទTricyclic antidepressants (

Amitriptyline ជាដើម), ឱសថព្យាបាលជំងឺបាក់ទឹកចិត្តប្រភេទTetracyclic antidepressants (Maprotiline ជាដើម) - ការប្រើឱសថSelegiline ជាមួយនឹងឱសថTricyclic antidepressants អាចធ្វើអោយកើតមានផលរំខានទាក់ទងនឹងស្មារតី សម្ពាធឈាម ចលនារាងកាយ និងអាចឈានដល់គ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត។

・ឱសថប្រភេទReserpine, ឱសថប្រភេទPhenothiazines (

Prochlorperazine, Chlorpromazine, Perazine ជាដើម), ឱសថប្រភេទButyrophenones (Butyrophenones ជាដើម), ឱសថSulpiride, ឱសថMetoclopramide - អាចធ្វើអោយសកម្មភាពនៃឱសថZonisamideថយចុះ។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប្រកាច់：

ឱសថខាងក្រោម អាចប្រើរួមជាមួយនឹងឱសថនេះបាន ប៉ុន្តែត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះផលរំខានដែលអាចកើតមាន។

・ឱសថព្យាបាលជំងឺប្រកាច់ (Phenytoin, Carbamazepine, Phenobarbital, Valproate ជាដើម) - ករណីប្រើរួមគ្នា រួចបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ឱសថព្យាបាលជំងឺប្រកាច់ផ្សេងទៀត នោះធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃឱសថZonisamideកើនឡើង។

・ឱសថPhenytoin - អាចធ្វើអោយកើតមានអាការៈពុលឱសថPhenytoin ដូចជា ចលនាភ្នែក ចលនាគ្មានលំនឹង ។ល។

・ឱសថព្យាបាលជំងឺបាក់ទឹកចិត្តប្រភេទTricyclic antidepressants (Amitriptyline ជាដើម), ឱសថព្យាបាលជំងឺបាក់ទឹកចិត្តប្រភេទTetracyclic antidepressants (Maprotiline ជាដើម) - អាចធ្វើអោយកើតមានផលរំខានប៉ះពាល់សម្ពាធឈាម ចលនាសាច់ដុំ ស្មារតី ។ល។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប៉ាឃីនសុន：

・ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះឬស្ត្រីដែលអាចនឹងកំពុងមានផ្ទៃពោះ មិនត្រូវប្រើឱសថនេះទេ ព្រោះអាចប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ទារកក្នុងផ្ទៃ។

・ស្ត្រីបំបៅដោះកូន មិនគួរប្រើប្រាស់ឱសថនេះទេ ព្រោះសារធាតុឱសថអាចជ្រៀតចូលក្នុងទឹកដោះម្តាយ។ ប្រសិនបើចាំបាច់ត្រូវប្រើឱសថនេះ ស្ត្រីគួរផ្អាកការបំបៅបណ្តោះអាសន្នក្នុងអំឡុងពេលប្រើប្រាស់ឱសថនេះ។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺប្រកាច់：

・ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះឬស្ត្រីដែលអាចនឹងកំពុងមានផ្ទៃពោះ គួរប្រើឱសថនេះក្នុងករណីចាំបាច់តែប៉ុណ្ណោះ។

・ស្ត្រីបំបៅដោះកូន មិនគួរប្រើប្រាស់ឱសថនេះទេ ព្រោះសារធាតុឱសថអាចជ្រៀតចូលក្នុងទឹកដោះម្តាយ។ ប្រសិនបើចាំបាច់ត្រូវប្រើឱសថនេះ ស្ត្រីគួរផ្អាកការបំបៅបណ្តោះអាសន្នក្នុងអំឡុងពេលប្រើប្រាស់ឱសថនេះ។

・នៅក្នុងអំឡុងពេលប្រើប្រាស់ឱសថនេះ អាចធ្វើអោយកើតមានអាការៈដូចជា ងងុយគេង ភ្នែកស្រវាំង ពិបាកផ្ដុំអារម្មណ៍ ងាយធ្វេសប្រហែស ឬការគេងលក់ភ្លាមៗ ជាដើម ដូច្នេះ គួរចៀសវាងការបើកបររថយន្តឬបញ្ជាម៉ាស៊ីនដែលមានគ្រោះថ្នាក់។

សកម្មភាពនៃឱសថនេះនៅមិនទាន់ត្រូវបានស្រាវជ្រាវបញ្ជាក់អោយបានច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ គេសន្មតថាឱសថនេះមានប្រសិទ្ធិភាពដូចខាងក្រោម៖

- បង្កើនកម្រិតសារធាតុដូប៉ាមីន(Dopamine) ធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពនៃឱសថLevodopaកើនឡើង។

- ទប់ស្កាត់ការបញ្ជូនសញ្ញានៃសរសៃប្រសាទនៅពេលអាការៈកន្ត្រាក់សាច់ដុំកើតឡើង រួមជាមួយនឹងសកម្មភាពមួយចំនួនផ្សេងទៀត។