Dexamethasone

ករណីថ្នាំលេប：

ជាទូទៅ ឱសថនេះប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺដូចខាងក្រោម ៖

- ជំងឺទាក់ទងនឹងការបញ្ចេញអរម៉ូនក្នុងរាងកាយ (ជំងឺកើនឡើងខុសប្រក្រតីនៃអរម៉ូនក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត(Thyrotoxicosis), ជំងឺចុះខ្សោយមុខងារAdrenal cortexស្រួចស្រាវឬរ៉ាំរ៉ៃ(Adrenocortical insufficiency), ជំងឺទាក់ទងនឹងសរីរាង្គបន្តពូជដោយសារការបញ្ចេញអរម៉ូនភេទច្រើនខុសប្រក្រតីពីAdrenal cortex (Adrenogenital syndrome) ជំងឺកង្វះACTH (Isolated ACTH deficiency))

- ជំងឺទាក់ទងនឹងភាពខុសប្រក្រតីនៃប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ (ជំងឺរូម៉ាទីស(Rheumatism), ជំងឺអេរីតេម៉ាតូស(Lupus erythematosus))

- ជំងឺតម្រងនោមNephrosisឬNephrotic syndrome

- ជំងឺបេះដូងCongestive heart failure

- ជំងឺទាក់ទងនឹងរោគប្រតិកម្ម (ជំងឺហឺត, ជំងឺរលាកទងសួតលក្ខណៈហឺត(Asthmatic bronchitis), រោគប្រតិកម្មទល់នឹងឱសថឬសារធាតុគីមីផ្សេងៗ)

- ជំងឺទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធឈាម (ជំងឺខ្វះឈាមប្រភេទHemolytic anemiaឬAplastic anemia ជំងឺមហារីកគ្រាប់ឈាមស ជំងឺខ្វះឈាមប្រភេទAplastic anemia។ល។)

- ជំងឺទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធរំលាយអាហារ (ជំងឺរលាកពោះវៀនមិនរាលដាល, ជំងឺរលាកពោះវៀនធំលក្ខណៈដំបៅ)

- ជំងឺក្រិនថ្លើម ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទស្ទះទឹកប្រមាត់

- ជំងឺទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើម (ជំងឺរលាកសួតប្រភេទInterstitial pneumoniaលក្ខណៈរាលដាល ជំងឺក្រិនសួត ជំងឺរលាកសួតដោយសារវិទ្យុសកម្ម)

- ជំងឺឆ្លងលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ

- ជំងឺរបេង

- ជំងឺទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ (ជំងឺរលាកខួរក្បាលឬខួរឆ្អឹងខ្នង, ជំងឺរឹងនៅតាមសរសៃប្រសាទដោយសារខូចជាលិកាព័ទ្ធជុំវិញសរសៃប្រសាទ(Multiple sclerosis) ជាដើម)

- ជំងឺមហារីកកោសិកានៃប្រព័ន្ធទឹករងៃ(Malignant lymphoma)

- ជំងឺកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមទាប(Idiopathic hypoglycemia)

- អាការៈក្អួតចង្អោរបង្កឡើងដោយសារឱសថប្រឆាំងជំងឺមហារីក

- រោគសញ្ញាក្រោយពីការវះកាត់ក្រពេញអាដ្រេណាល់(Adrenal gland) ឬ ការវះកាត់ផ្លាស់ប្ដូរសរីរាង្គឬជាលិកា

- ពិសពស់ ពិសសត្វល្អិត

- ជំងឺមហារីកក្រពេញប្រូស្តាត

- អាការៈរលាក ឡើងកន្ទួលក្រហមឬរមាស់លើស្បែកដោយសារជំងឺស្បែកផ្សេងៗ

- ជំងឺរលាកភ្នែក ក្នុងភ្នែក ឬ សរសៃប្រសាទភ្នែក

- ជំងឺរលាកក្នុងត្រចៀកច្រមុះបំពង់ក រលាកក្រពេញទឹកមាត់

- ជំងឺដំបៅមាត់ឬរលាកអណ្ដាតដែលពិបាកព្យាបាល។

- ជំងឺមហារីកMultiple Myeloma។

សម្គាល់ ៖ ឱសថនេះអាចប្រើចំពោះជំងឺផ្សេងទៀតជាច្រើនក្រៅអំពីជំងឺខាងលើនេះ។ ម្យ៉ាងទៀត វិធីប្រើប្រាស់និងផ្នែកនៃរាងកាយដែលត្រូវបញ្ចូលឱសថប្រែប្រួលទៅតាមប្រភេទជំងឺនីមួយៗ។ សូមពិនិត្យមើលព័ត៌មានបន្ថែម។

ករណីថ្នាំលាបលើស្បែក：

ជាទូទៅ ឱសថនេះប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺស្បែកដែលមានឡើងកន្ទួលរមាស់ឬរលាក ជំងឺរមាស់ស្បែក ជំងឺស្បែកPsoriasis និង សត្វល្អិតខាំ។

ករណីថ្នាំលាបក្នុងមាត់：

ជាទូទៅ ឱសថនេះប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺរលាកក្នុងមាត់ឬជំងឺរលាកអណ្ដាតដែលកើតឡើងដោយសាររបួសរលាត់ឬដំបៅក្នុងមាត់ និង ដែលពិបាកព្យាបាល។

ករណីថ្នាំលេប：

・ករណីជំងឺមហារីកMultiple myeloma：

មនុស្សពេញវ័យ：លេប1ថ្ងៃ1ដង 40mg រយៈពេល4ថ្ងៃ។ អាចបន្ថយកម្រិតនិងចំនួនថ្ងៃនៃការប្រើប្រាស់ឱសថនេះ ទៅតាមស្ថានភាពរបស់អ្នកជំងឺនិងទៅតាមប្រភេទប្រឆាំងជំងឺមហារីកផ្សេងទៀតដែលប្រើរួមគ្នា។

・ករណីរោគសញ្ញាក្រពះពោះវៀន(ក្អួតចង្អោរ)ដែលកើតឡើងដោយសារការប្រើប្រាស់ឱសថប្រឆាំងជំងឺមហារីក (ឱសCisplatinជាដើម)：

មនុស្សពេញវ័យ：លេប1ថ្ងៃ 4～20mg ដោយបែងចែកជា1～2ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ កម្រិតអតិបរមាប្រើក្នុង1ថ្ងៃគឺ 20mg។

・ករណីជំងឺផ្សេងទៀត：

- មនុស្សពេញវ័យ：លេប1ថ្ងៃ 0.5～8mg (ថ្នាំទឹក0.01%ត្រូវនឹង5～80mL) ដោយបែងចែកជា1～4ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ អាចបង្កើនឬបន្ថយកម្រិតប្រើប្រាស់ទៅតាមអាយុនិងរោគសញ្ញា។

- កុមារ：ពិសារ1ថ្ងៃ 0.15～4mg (ថ្នាំទឹក0.01%ត្រូវនឹង1.5～40mL) ដោយបែងចែកជា1～4ដងក្នុង1ថ្ងៃ។ អាចបង្កើនឬបន្ថយកម្រិតប្រើប្រាស់ទៅតាមអាយុនិងរោគសញ្ញា។

ករណីថ្នាំលាបលើស្បែក(0.05% និង 0.1%)：

ប្រើ1ថ្ងៃ 2～3ដង លាបនៅកន្លែងដែលមានបញ្ហា ក្នុងបរិមាណសមស្រប។

ករណីថ្នាំលាបក្នុងមាត់ (0.1%)：

ប្រើ1ថ្ងៃ 1～ច្រើនដង លាបនៅកន្លែងដែលមានបញ្ហា ក្នុងបរិមាណសមស្រប។

ករណីថ្នាំលេប：

・អ្នកដែលធ្លាប់កើតមានរោគប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុនៅក្នុងឱសថនេះ។

・អ្នកដែលកំពុងប្រើប្រាស់ឱសថDesmopressin acetate hydrate។

・អ្នកដែលកំពុងប្រើប្រាស់សារធាតុ Disulfiram ឬ Cyanamide។ (ករណីឱសថជាទម្រង់Elixirប៉ុណ្ណោះ)។

ជាគោលការណ៍ អ្នកជំងឺដូចខាងក្រោមមិនត្រូវប្រើប្រាស់ឱសថនេះទេ។ ករណីចាំបាច់ត្រូវប្រើ ត្រូវតាមដានស្ថានភាពជំងឺនិងផលរំខានឱសថអោយបានដិតដល់ ៖

1. អ្នកដែលកំពុងមានជំងឺឆ្លងដែលមិនទាន់រកឃើញវិធីព្យាបាលដែលមានប្រសិទ្ធិភាពនៅឡើយ ឬ អ្នកដែលកំពុងមានជំងឺផ្សិតពេញរាងកាយ។

2. អ្នកដែលមានជំងឺដំបៅក្រពះឬពោះវៀន។

3. អ្នកដែលមានជំងឺផ្នែកស្មារតី។

4. អ្នកដែលមានជំងឺរបេង។

5. អ្នកដែលមានជំងឺរលាកកញ្ចក់ភ្នែកដោយសារវីរុសHerpes simplex virus។

6. អ្នកដែលមានជំងឺភ្នែកឡើងបាយប្រភេទPosterior capsular cataract។

7. អ្នកដែលមានជំងឺក្លូកូម(Glaucoma)។

8. អ្នកដែលមានជំងឺលើសសម្ពាធឈាម។

9. អ្នកដែលមានកម្រិតអេឡិចត្រូឡាយ(Electrolyte)ក្នុងខ្លួនខុសប្រក្រតី។

10. អ្នកដែលមានជំងឺកំណកឈាម។

11. អ្នកដែលទើបទទួលការវះកាត់សរីរាង្គខាងក្នុងរាងកាយ។

12. អ្នកដែលកើតមានជំងឺស្ទះសរសៃឈាមក្នុងបេះដូងស្រួចស្រាវ។

13. អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមដែលមិនទាន់គ្រប់គ្រងជាតិស្ករក្នុងឈាមបានល្អ។

ករណីថ្នាំលាបលើស្បែក：

・អ្នកដែលធ្លាប់កើតមានរោគប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុនៅក្នុងឱសថនេះ។

・ជំងឺឆ្លងបាក់តេរី មេរោគផ្សិត វីរុស ពពួកSpirochaete នៅលើស្បែក។

・ជំងឺរលាករូងត្រចៀកខាងក្រៅដែលមានកន្ទួលក្រហម និង មានធ្លុះក្រដាសត្រចៀក។

・ដំបៅលើស្បែក(លើកលែងជំងឺBehcet's disease)

・រលាកស្បែកស្រទាប់ជ្រៅចាប់ពីកម្រិតទី2ឡើងទៅដោយសារកម្ដៅឬធាតុត្រជាក់។

ករណីថ្នាំលាបក្នុងមាត់：

・អ្នកដែលធ្លាប់កើតមានរោគប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុនៅក្នុងឱសថនេះ។

ជាគោលការណ៍ អ្នកជំងឺដូចខាងក្រោមមិនត្រូវប្រើប្រាស់ឱសថនេះទេ។ ករណីចាំបាច់ត្រូវប្រើ ត្រូវតាមដានស្ថានភាពជំងឺនិងផលរំខានឱសថអោយបានដិតដល់ ៖

・អ្នកដែលកំពុងមានជំងឺឆ្លងមេរោគនៅក្នុងមាត់។

ករណីថ្នាំលេប：

ផលរំខានរួមមាន រាករូស ក្អួតចង្អោរ ឈឺក្រពះ ក្រហាយទ្រូង សម្ពាធឈាមកើនឡើង គេងមិនលក់ វិលមុខ ឈឺសាច់ដុំឬសន្លាក់ ហើម បញ្ហាមករដូវ ហើមពោះ ភ្នែកមើលមិនសូវច្បាស់ ភ្នែកលៀន មុន ជ្រុះរោមឬដុះរោមច្រើន ស្នាមជាំលើស្បែក របួសក្រជា មុខមូល អស់កម្លាំង ជាតិស្ករក្នុងឈាមកើនឡើង សាច់ដុំកន្ត្រាក់ ញាណខុសប្រក្រតី។ល។

ខាងក្រោមជាផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរនៃឱសថនេះ ដូច្នេះ ប្រសិនបើមានអាការៈខាងក្រោម សូមរួសរាន់ទទួលការព្យាបាលពីវេជ្ជបណ្ឌិតជាបន្ទាន់។

- ក្ដៅខ្លួន អាការៈស្រដៀងផ្ដាសាយ (ជំងឺឆ្លងបណ្ដាលមកពីវីរុស បាក់តេរី មេរោគផ្សិត។ល។)

- ស្ងួតក ផឹកទឹកច្រើន នោមច្រើន (ជំងឺទឹកនោមផ្អែម)

- ចង់ក្អួត លាមកមានពណ៌ខ្មៅ ឈឺពោះ (ដំបៅក្រពះឬពោះវៀន ធ្លាយក្រពះឬពោះវៀន)

- ឈឺផ្នែកខាងលើនៃពោះ ឈឺផ្នែកចង្កេះនិងខ្នង ក្ដៅខ្លួន (រលាកលំពែង)

- អារម្មណ៍ធ្លាក់ទឹកចិត្ត ស្មារតីមិននឹងនរ (ជំងឺផ្នែកស្មារតី)

- ឈឺនៅផ្នែកចង្កេះនិងខ្នង ឈឺសន្លាក់នៅគល់ភ្លៅ សាច់ដុំរឹងនិងស្ពឹក (ជំងឺពុកឆ្អឹង ជំងឺខូចក្បាលឆ្អឹងនៃឆ្អឹងដើមដៃនិងឆ្អឹងភ្លៅ ជំងឺទាក់ទងនឹងសាច់ដុំជាដើម)

- ស្រវាំងភ្នែក ទំហំនៃគំហើញរួមតូច (ជំងឺក្លូកូម(Glaucoma) ជំងឺភ្នែកឡើងបាយប្រភេទPosterior capsular cataract ជាដើម)

- ហើមនិងឈឺជើង ដង្ហក់ ឈឺទ្រូងនិងក្បាល (ជំងឺស្ទះដោយសារកំណកឈាម(Thromboembolism))

- ឈឺនៅផ្នែកចង្កេះនិងខ្នង ឈឺសន្លាក់នៅគល់ភ្លៅ (ជំងឺពុកឆ្អឹង ជំងឺខូចក្បាលឆ្អឹងនៃឆ្អឹងដើមដៃនិងឆ្អឹងភ្លៅ ជាដើម)។

ករណីថ្នាំលាបលើស្បែក：

ផលរំខានរួមមាន អារម្មណ៍ក្ដៅ ក្រហាយ ក្រហម។ល។

ករណីថ្នាំលេប：

ឱសថខាងក្រោម អាចប្រើរួមជាមួយនឹងឱសថនេះបាន ប៉ុន្តែត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះផលរំខានដែលអាចកើតមាន។

・ឱសថPhenobarbital, Phenytoin, Rifampicin, Carbamazepine - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពនៃDexamethasoneថយចុះ។

・ឱសថប្រភេទSalicylic acid (Aspirin, Aspirin dialuminate, Sasapyrineជាដើម) - អាចធ្វើអោយផលរំខាននៃឱសថទាំងនេះកើតឡើង។

・ឱសថប្រឆាំងកំណកឈាមWarfarin - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពប្រឆាំងកំណកឈាមនៃWarfarinថយចុះ។

・ឱសថបញ្ចុះជាតិស្ករក្នុងឈាម(Buformin, Chlorpropamide, Acetohexamideជាដើម) ថ្នាំចាក់អាំងស៊ុយលីន - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពបញ្ចុះជាតិស្ករក្នុងឈាមថយចុះ។

・ឱសថបញ្ចុះសម្ពាធឈាម - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពបញ្ចុះសម្ពាធឈាមថយចុះ។

・ឱសថបញ្ចុះទឹកនោម(លើកលែងប្រភេទរក្សាកម្រិតប៉ូតាស្យូម)(Trichlormethiazide, Hydrochlorothiazide, Furosemide, Acetazolamideជាដើម) - អាចធ្វើអោយកម្រិតប៉ូតាស្យូមក្នុងឈាមធ្លាក់ចុះ។

・ឱសថCiclosporin - អាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃCiclosporinកើនឡើង។

・ឱសថប្រឆាំងបាក់តេរីប្រភេទMacrolides(Erythromycinជាដើម), ឱសថប្រឆាំងមេរោគផ្សិតប្រភេទAzole(Itraconazoleជាដើម) - អាចធ្វើអោយសកម្មភាពនៃDexamethasoneកើនឡើង។

・ឱសថប្រឆាំងវីរុសហ៊ីវប្រភេទHIV protease inhibitors(Saquinavir, Ritonavir, Indinavir) - អាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃDexamethasoneថយចុះ។

・ឱសថEphedrine - អាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃDexamethasoneថយចុះ។

・ឱសថDigoxin, Digitoxin ជាដើម- អាចធ្វើអោយផលរំខាននៃឱសថទាំងនេះកើតឡើង។

・ឱសថThalidomide - អាចធ្វើអោយកើតមានជំងឺស្លាប់កោសិកាស្បែក(TEN)។

ករណីប្រើនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីកMultiple Myeloma：

ឱសថខាងក្រោម អាចប្រើរួមជាមួយនឹងឱសថនេះបាន ប៉ុន្តែត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះផលរំខានដែលអាចកើតមាន។

・ឱសថPhenobarbital, Rifampicin, Carbamazepine, Phenytoin - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពនៃDexamethasoneថយចុះ។

・ឱសថAspirin - អាចធ្វើអោយកម្រិតAspirinក្នុងឈាមកើនឡើងខ្ពស់ បង្កជាផលរំខានផ្សេងៗ។

・ឱសថWarfarin - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពWarfarinថយចុះ។

・ឱសថAcetohexamide ថ្នាំចាក់អាំងស៊ុយលីន - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពនៃឱសថទាំងនេះថយចុះ។

・ឱសថបញ្ចុះសម្ពាធឈាម ឱសថបញ្ចុះទឹកនោម - អាចធ្វើអោយប្រសិទ្ធិភាពនៃឱសថទាំងនេះថយចុះ។

・ឱសថTrichlormethiazide, Furosemide - អាចធ្វើអោយកម្រិតប៉ូតាស្យូមក្នុងឈាមធ្លាក់ចុះ។

・ឱសថCiclosporin - អាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃCiclosporinកើនឡើង។

・ឱសថប្រឆាំងមេរោគផ្សិតប្រភេទAzole(Ketoconazole, Fluconazole, Itraconazole, Miconazole), ឱសថប្រឆាំងបាក់តេរីប្រភេទMacrolide(Erythromycin, Clarithromycin ជាដើម) - អាចធ្វើអោយសកម្មភាពនៃDexamethasoneកើនឡើង។

・ឱសថប្រឆាំងវីរុសហ៊ីវប្រភេទHIV protease inhibitors (Saquinavir, Ritonavir, Indinavir) - អាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃឱសថទាំងនេះថយចុះ ឬ កំហាប់ក្នុងឈាមនៃDexamethasoneកើនឡើង។

・ឱសថEphedrine - អាចធ្វើអោយកំហាប់ក្នុងឈាមនៃDexamethasoneថយចុះ។

・ឱសថThalidomide - អាចធ្វើអោយកើតមានជំងឺស្លាប់កោសិកាស្បែក(TEN)។

ករណីថ្នាំលេប：

・ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះឬស្ត្រីដែលអាចនឹងកំពុងមានផ្ទៃពោះ គួរប្រើឱសថនេះក្នុងករណីចាំបាច់តែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះសារធាតុឱសថអាចប៉ះពាល់ដល់ទារកក្នុងផ្ទៃ។

・ស្ត្រីបំបៅដោះកូន មិនគួរប្រើប្រាស់ឱសថនេះទេ ព្រោះសារធាតុឱសថអាចជ្រៀតចូលក្នុងទឹកដោះម្តាយ។ ប្រសិនបើចាំបាច់ត្រូវប្រើឱសថនេះ ស្ត្រីគួរផ្អាកការបំបៅបណ្តោះអាសន្នក្នុងអំឡុងពេលប្រើប្រាស់ឱសថនេះ។

ករណីថ្នាំលាបលើស្បែក：

・ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះឬស្ត្រីដែលអាចនឹងកំពុងមានផ្ទៃពោះ គួរចៀសវាងប្រើឱសថនេះក្នុងបរិមាណច្រើន ឬ ក្នុងរយៈពេលវែង។

ករណីថ្នាំលេប：

・នៅក្នុងការប្រើឱសថនេះ ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជាពិសេសចំពោះការកើតឡើងនៃជំងឺអុតស្វាយឬកញ្ច្រិល ព្រោះវាអាចបណ្ដាលអោយមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតរបស់អ្នកជំងឺ។

・សម្រាប់អ្នកជំងឺដែលប្រើប្រាស់ឱសថនេះរយៈពេលវែងឬក្នុងកម្រិតខ្ពស់ឬក្នុងអំឡុងពេល6ខែបន្ទាប់ពីឈប់ប្រើឱសថនេះ ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់អ្នកជំងឺអាចកំពុងមានការធ្លាក់ចុះ ដូច្នេះ គួរចៀសវាងការចាក់វ៉ាក់សាំងរស់(Live vaccine)។

ករណីថ្នាំលាបលើស្បែក：

・គួរចៀសវាងលាបថ្នាំនេះនៅក្រោមម្សៅផាត់មុខ ឬ ក្រោយពេលកោរពុកមាត់ ជាដើម។

・គួរចៀសវាងលាបនៅបរិវេណភ្នែក។

・ឱសថនេះមានសកម្មភាពដូចទៅនឹងអរម៉ូនAdrenocortical hormonesនៅក្នុងរាងកាយ ដោយមានប្រសិទ្ធិភាពទប់ស្កាត់អាការៈរលាក អាការៈប្រតិកម្ម។ល។

・ប្រសិទ្ធិភាពនៃឱសថនេះនៅក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺមហារីកMultiple Myeloma ប៉ុន្តែ មានទ្រឹស្ដីមួយចំនួនបង្ហាញថាឱសថនេះអាចធ្វើអោយកោសិកាមហារីកងាប់(Apoptosis)ដើម្បីកាត់បន្ថយកោសិកាដែលមានបញ្ហា។